Jak rozpoznać pierwsze objawy żylaków nóg?

Żylaki nóg to powiększone żyły powierzchowne, przyjmujące niebieską lub ciemnofioletową barwę. Zwykle występują one u osób powyżej 40. roku życia i znacznie częściej dotyczą kobiet niż mężczyzn.

Ich powstawanie uwarunkowane jest różnymi czynnikami, w tym m.in. dietą, stylem życia i chorobami towarzyszącymi, ale przede wszystkim obciążeniem genetycznym.

Objawy żylaków nóg uzależnione od konkretnych przypadków chorobowych i nasilają się wraz z zaawansowaniem procesu chorobowego. Wśród nich można wymienić: uczucie ciężkości nóg, dolegliwości bólowe, obrzęki, skurcze mięśni i nadmierne przesuszenie skóry, pajączki i żylaki.

Początki żylaków często są bagatelizowane przez pacjentów, co wiąże się z ryzykiem rozwoju żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, bądź trudnogojących się owrzodzeń żylnych,.

Żylaki nóg – przyczyny

Bezpośrednią przyczyną żylaków nóg jest znaczne osłabienie zastawek żylnych, które otwierają się i zamykają po to, by umożliwić przepływ krwi, a następnie uniemożliwić jej cofanie się. Wówczas, gdy zastawki są uszkodzone, zachodzi proces cofania się krwi, wzrostu ciśnienia w naczyniach krwionośnych, a następnie ich rozszerzania się.

W taki sposób powstają właśnie żylaki, które definiowane są jako nadmierne rozszerzenie żył. Przyczyny takiego stanu bywają zróżnicowane – najczęściej odpowiada za nie genetyka, brak ruchu i osłabienie mięśni.

Żylaki są częstą przypadłością kobiet w ciąży, co wynika w głównej mierze ze wzrostu poziomu krwi, osłabienia zastawek żylnych pachwinowych, a także ze wzrostu progesteronu – hormonu sprzyjającemu rozszerzaniu się naczyń krwionośnych.

Podstawowe czynniki ryzyka wystąpienia żylaków nóg:

• rasa biała,
• płeć żeńska (według szacunków żylaki u mężczyzn występują pięć razy rzadziej niż u kobiet),
• ciąża i połóg,
• zaburzenia hormonalne,
• nadwyrężanie nóg przez wykonywanie zawodu np. piekarza, fryzjera, sprzedawcy, kucharza,
• siedzący tryb życia na przykład wśród: pracowników biurowych, zawodowych kierowców czy osób często podróżujących samolotami,
• noszenie niewłaściwej odzieży, w tym głównie zbyt obcisłej, spodni typu rurki, podkolanówek, etc.,
• zbyt częste chodzenie w butach na wysokim obcasie,
• nadwaga,
• niezbilansowana dieta (uboga w błonnik i witaminę C),
• zaparcia,
• palenie tytoniu,
• nadużywanie alkoholu.

Biorąc pod uwagę przyczynę powstawania żylaków nóg, można wyróżnić:

• Żylaki pierwotne, które występują na skutek zmniejszonego poziomu tkanki sprężystej w żyłach, co bezpośrednio wpływa na jej elastyczność. W konsekwencji światła naczyń żylnych rozszerzają się, co przekłada się na problemy z cofaniem się krwi. Żylaki pierwotne są stosunkowo częste u osób, które mają stojącą pracę, ponieważ wówczas dochodzi do zastoju żylnego i podwyższonego poziomu ciśnienia w naczyniach krwionośnych. Osoby, które znajdują się w grupie ryzyka wystąpienia żylaków, powinny dbać o profilaktykę, np. nosząc specjalistyczne rajstopy o właściwościach przeciwżylakowych.
• Żylaki wtórne, które są konsekwencją zwiększonego przepływu krwi w naczyniach żylnych. Spowodowane jest to zazwyczaj niedrożnością, która występuje na skutek powstawania skrzeplin w naczyniach krwionośnych. Żylaki te są ściśle powiązane z żylną chorobą zakrzepowo-zatorową (zakrzepicą).
• Żylaki o innych przyczynach: żylaki wrodzone i nabyte, spowodowane powstaniem przetok tętniczo-żylnych.

Pierwsze objawy żylaków nóg

Pierwsze objawy żylaków nóg są na tyle niespecyficzne, że zazwyczaj wiążemy je z przemęczeniem lub innymi dolegliwościami. Choroba żylakowa zazwyczaj rozpoczyna się od łagodnych zmian, które nie budzą naszego niepokoju, ponieważ nie wpływają znacząco na jakość naszego życia.

Początkowym objawem żylaków kończyn dolnych jest uczucie ciężkości nóg, które zwykle nasila się w godzinach wieczornych.

Oprócz tego pojawia się także obrzęk wokół kostek i tępy ból o umiarkowanym natężeniu. W przypadku kobiet objawy żylaków zwykle nasilają się w ciąży, a także podczas miesiączki, co ma bezpośredni związek z hormonami.

Co ciekawe, początkowe objawy żylaków mogą utrzymywać się nawet przez kilka lat. Wraz z postępem choroby żylakowej uwypuklenia żylne stają się bardziej widoczne i rozległe, a objawy bardziej uciążliwe.

Pierwsze objawy żylaków to:

• widoczne pajączki
• żyły koloru niebieskiego lub ciemnofioletowego,
• obrzęki nóg,
• uczucie ciężkości nóg,
• tępy i umiarkowany ból kończyn.

Zapobieganie żylakom nóg

Pierwsze objawy żylaków nóg powinny stanowić dla nas bodziec do przeciwdziałania dalszemu ich rozwojowi. Nieleczona choroba żylakowa może prowadzić do zakrzepicy, a ta z kolei do zatoru płucnego lub udaru mózgu, które stanowią podstawowe zagrożenie dla życia i zdrowia człowieka.

Podstawą w zapobieganiu żylakom kończyn dolnych są regularne ćwiczenia, które znacznie poprawiają krążenie w naczyniach krwionośnych.

Oprócz tego ważna jest zmiana stylu życia – osoby, które palą papierosy, powinny zrezygnować z tego nałogu, a osoby otyłe – przejść na dietę i stosować profilaktycznie wyroby kompresyjne. Jeśli tylko zauważymy pierwsze symptomy żylaków nóg – niezbędna jest wizyta u lekarza, który zleci badanie typu doppler.

 

Bibliografia:

1. Łaskowiecka-Mortas E., Profilaktyka przewlekłej niewydolności żylnej kończyn dolnych wśród osób wykonujących pracę w pozycji siedzącej i stojącej. Warszawa 2016.
2. Marona H., Kornobis A., Patofizjologia rozwoju żylaków oraz wybrane metody ich leczenia – aktualny stan wiedzy. 2009; 2: 88-92.
3. Zubilewicz T., Wroński J., Michalak J., Przewlekła niewydolność żylna. Od objawu i rozpoznania do leczenia. Medycyna Rodzinna. 2002; 18 96-100.