Badanie dopplerowskie – kiedy trzeba zbadać wydolność żył?

Ultrasonografia dopplerowska jest obecnie uznawana za najważniejsze badanie w rozpoznawaniu chorób żył kończyn dolnych, w tym przede wszystkim żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (zakrzepicy żył). Badanie Dopplera wykorzystuje metodę obrazowania z użyciem zmian częstotliwości fal ultradźwiękowych.

Podczas przeprowadzania badania dopplerowskiego lekarz może obserwować kierunek i prędkość przepływu krwi. Dzięki ultrasonografii dopplerowskiej możliwa jest ocena stanu żył powierzchniowych i głębokich kończyn dolnych.

Badanie pozwala ocenić stopień ewentualnego uszkodzenia naczyń żylnych i wykluczyć istnienie zakrzepicy, a w przypadku badania tętnic – określić ich stan i wykluczyć miażdżycę w ich obrębie.

Badanie dopplerowskie – na czym polega?

Nazwa badania dopplerowskiego pochodzi od Johana Dopplera – austriackiego fizyka, który jako pierwszy opisał zjawisko zmiany częstotliwości fal wykorzystywanych powszechnie w tego typu ultrasonografii. USG Dopplera jest badaniem bezbolesnym, co sprawia, że nie nastręcza ono żadnych trudności i nie wiąże się z poczuciem dyskomfortu pacjentów.

Badanie to wykonuje się za pomocą specjalistycznego aparatu wyposażonego w głowicę Dopplera. Lekarz korzysta z ultrasonografu, którego głowicę przykłada w miejscach, w których przebiegają badane naczynia krwionośne.

Nie wymaga ono wcześniejszego przygotowania – wyjątkiem jest badanie aorty brzucha i tętnic biodrowych, przed którym ok. 3–4 godz. nie należy przyjmować żadnych posiłków, ponieważ może to zakłamywać obraz. USG Dopplera przeprowadzane jest zwykle ok. 30–40 min, a jego koszt pokrywany jest przez Narodowy Fundusz Zdrowia, pod warunkiem że dysponuje się skierowaniem od lekarza, które może wystawić nawet lekarz medycyny rodzinnej.

Istnieje również możliwość wykonania badania dopplerowskiego prywatnie – wówczas zostaniemy obciążeni jego kosztami, które wahają się od 90 zł do 250 zł, co uzależnione jest w głównej mierze od miasta i renomy placówki medycznej.

Badanie Dopplera – wskazania

Badanie Dopplera, nazywane również badaniem dopplerowskim i ultrasonografią dopplerowską, jest podstawą w diagnostyce różnych chorób związanych z dysfunkcją układu krążenia.

Wykorzystuje się przy nim efekt Dopplera – zjawisko zmiany częstotliwości fal, dzięki któremu można określić prędkość krwi, a także wykryć obecność ewentualnych zmian zakrzepowych.

Podstawową zaletą tego badania jest jego dokładność, nieinwazyjność, a także brak przeciwwskazań do wykonania – jest ono bezpieczne dla osób w każdym wieku bez względu na ogólny stan zdrowia. Ultrasonografia dopplerowska służy do obrazowania:

• Naczyń krwionośnych w obrębie różnych części ciała. Mowa tu głównie o: tętnicach szyjnych i tętnicach podobojczykowych, od których uzależnione jest krążenie w kończynach górnych. Powstawanie zakrzepów w ich obrębie może prowadzić do drętwienia rąk. Oprócz tego Dopplerem często bada się kondycję naczyń krwionośnych nóg.
• Narządów płciowych w szczególności u mężczyzn. Wskazaniem do wykonania USG Dopplera są zaburzenia wzwodu u mężczyzn, ponieważ ich częstą przyczyną są żylaki powrózka nasiennego.
• Serca, ponieważ dzięki niemu można wykryć podstawowe wady zastawkowe.
• Narządów jamy brzusznej: nerek, trzustki, wątroby oraz śledziony. Dzięki USG Dopplera można wykryć wczesne zmiany nowotworowe.

USG kończyn dolnych – dlaczego się je wykonuje?

Badanie Dopplera jest podstawą w diagnostyce chorób układu krążenia. Dzięki niemu można w szybki i nieinwazyjny sposób zbadać poziom wydolność naczyń krwionośnych w obrębie kończyn dolnych. Ultrasonografia Dopplerowska może wykazać m.in. obecność blaszek miażdżycowych w żyłach i tętnicach, zwężenia i niedrożności w naczyniach krwionośnych, a także skrzepliny w ich obrębie.

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej często zleca USG Dopplera wówczas, gdy pacjent uskarża się na: skurcze nóg z towarzyszącym bólem, obrzękiem i zasinieniem. Takie objawy mogą wskazywać na: żylaki, miażdżycę, zakrzepicę i tętniaki kończyn dolnych.

Wszystkie te choroby są niebezpieczne dla zdrowia, ponieważ wiążą się z wysokim ryzykiem wystąpienia groźnych dla życia powikłań w postaci udaru mózgu, zatoru płucnego lub nagłego zatrzymania krążenia.

USG Dopplera nóg – zalecenia

Podstawowe zalecenia dla pacjentów przed wykonaniem USG Dopplera nóg.

1. Przed badaniem należy przyjąć wszystkie stosowane leki (wyjątkiem jest sytuacja, w której lekarz wyraźnie zaznaczy, że należy je odstawić).
2. Na badanie należy przynieść ze sobą wyniki z poprzednich USG dopplerowskich.
3. Na badaniu należy przyjąć zaleconą przez lekarza pozycję.
4. Ciąża nie jest przeciwwskazaniem do wykonania badania.
5. Bezwzględnym przeciwwskazaniem do wykonania USG Dopplera są otwarte rany, uszkodzenia kości i oparzenia w obrębie pola badania.
6. Na badanie należy przynieść ze sobą: skierowanie od lekarza (wyjątkiem jest sytuacja, gdy udajemy się na USG Dopplera do placówki prywatnej), poprzednie wyniki badań laboratoryjnych, dowód osobisty, książeczkę zdrowia dziecka (w przypadku osób niepełnoletnich).

Bibliografia

1. Małek G., Elwertowski M., Nowicki A., Standardy badań ultrasonograficznych Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego – aktualizacja. Badanie aorty i tętnic kończyn dolnych, „Journal of Ultrasonography„ 2014; 14: 192–202.

2. Wojtukiewicz M.Z., Sierko E., Tomkowski W. i in., Wytyczne dotyczące profilaktyki i leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej u chorych na nowotwory, „Onkologia w Praktyce Klinicznej – Edukacja”, 2016; 2: 73–101.